
ประวัติความเป็นมาของสมุนไพร
คำว่า สมุนไพร มีความหมายคือ ยาที่ได้จากพืช สัตว์ และแร่ ซึ่งยังมิได้มีการผสมปรุงหรือแปรสภาพ (ยกเว้นการทำให้แห้ง) เช่น พืชก็ยังคงเป็นส่วนของราก ลำต้น ใบ ดอก ผล ฯลฯ ยังไม่ได้ผ่านขั้นตอนการแปรรูปใดๆ เช่น การหั่น การบด การกลั่น การสกัดแยก รวมทั้งการผสมกับสารอื่นๆ แต่ในทางการค้า สมุนไพรมักจะถูกดัดแปลงในรูปแบบ ต่างๆ เช่น ถูกหั่นเป็นชิ้นเล็กลง บดให้เป็นผง อัดให้เป็นแท่ง หรือปอกเปลือกออก เป็นต้น เมื่อพูดถึงสมุนไพร คนทั่วๆ ไปมักจะนึกถึงเฉพาะพืชที่นำมาใช้ประโยชน์ในทางยา ทั้งนี้เพราะ สัตว์ และแร่มีการใช้น้อย จะใช้เฉพาะในโรคบางชนิดเท่านั้น
ประวัติศาสตร์ความเป็นมาของการใช้สมุนไพร
ในยุคสมัยก่อนประวัติศาสตร์จนมาถึงยุคประวัติศาสนเป็นยุคที่เทคโนโลยียังไม่มี เป็นยุคเก่าคนในสมัยนั้น มีชีวิตอยู่กับธรรมชาติป่าเขาลำธารและแมกไม้ เป็นหรือเรียกว่าเป็นยุคป่าก็ว่าได้เมื่อคนดำรงชีวิตอยู่กับพืชและป่า การดำเนินชีวิตไม่ว่าจะเป็นการแสวงหาอาหาร ก็ใช้ป่าเขาลำธารและต้นไม้เป็นปัจจัยหลักผู้คนจึงรู้จักการนำพืชต่างๆมาบริโภค เพื่อทำเป็นอาหารเลี้ยงชีวิต นอกจากนั้นยังมีการนำพืชต่างๆมาทำเป็นยารักษาโรค เมื่อมีการบาดเจ็บหรือเจ็บป่วย เริ่มแรกจากการทดลองนำมาใช้และการสังเกตุผลจากการนำพืชต่างๆมาทำประโยชน์ในด้านการรักษาโรค สืบเนื่องมาจากการนำมาเป็นอาหาร
เริ่มแรกเดิมทีก็เป็นในลักษณะของการจดจำบอกต่อ และแนะนำกัน ต่อมาจึงเริ่มมีการบันทึกถึงสรรพคุณและทำเป็นข้อมูลอ้างอิง
ยกตัวอย่างเ่น พบว่ามีการใช้สมุนไพรในชาวอินเดียแดง โดยการใช้ต้นตะบองเพชร เป็นยาฆ่าเชื้อและรักษาบาดแผล และยังพบว่ามีการนำ หญ้าฝรั่ง ใบมะขามแขก อบเชย กระเทียม และลูกผักชีมาทำเป็นยารักษาโรคในชาวบาบิโลเนียนเป็นต้น
สมุนไพรคือยาที่ได้จากธรรมชาติ
สมุนไพร คือ ของขวัญที่ธรรมชาติมอบให้กับมวลมนุษยชาติ มนุษย์เรารู้จักใช้สมุนไพรในด้านการบำบัดรักษาโรค นับแต่ยุคนีแอนเดอร์ทัลในประเทศอิรักปัจจุบันที่หลุมฝังศพพบว่ามีการใช้สมุนไพรหลายพันปีมาแล้วที่ชาวอินเดียแดงในเม็กซิโก ใช้ต้นตะบองเพชร(Peyate) เป็นยาฆ่าเชื้อและรักษาบาดแผล ปัจจุบันพบว่า ตะบองเพชรมีฤทธิ์กล่อมประสาทประมาณ 4,000 ปีมาแล้ว ที่ชาวสุเมเรียนได้เข้ามาตั้ งรกราก ณ บริเวณแม่น้ำไทกริสและยูเฟรติสปัจจุบัน คือ ประเทศอิรัก ใช้สมุนไพร เช่น ฝิ่น ชะเอม ไทม์ และมัสตาร์ด และต่อมาชาวบาบิโลเนียน ใช้สมุนไพรเพิ่มเติมจากชาวสุเมเรียน ได้แก่ใบมะขามแขก หญ้าฝรั่ง ลูกผักชี อบเชย และกระเทียม
ในยุคของอียิปต์โบราณ พบตำราสมุนไพรเก่าแก่ คือ Papytus Ebers ซึ่งเขียนเมื่อ 1,600 ปี ก่อนคริสตศักราช ซึ่งค้นพบโดยนักอียิปต์วิทยาชาวเยอรมันนี ชื่อ Georg Ebers ในตำรานี้ได้กล่าวถึงตำราสมุนไพรมากกว่า 800 ตำรับ และสมุนไพรมากกว่า 700 ชนิด เช่น ว่านหางจระเข้ เวอร์มวูด(warmwood) เปปเปอร์มินต์ เฮนเบน(henbane) มดยอบ, hemp dagbane ละหุ่ง mandrake เป็นต้น รูปแบบในการเตรียมยาในสมัยนั้น ได้แก่ การต้ม การชง ทำเป็นผง กลั่นเป็นเม็ด ทำเป็นยาพอก เป็นขี้ผึ้ง เป็นต้น
แม้แต่ในยุคพุทธกาล ซึ่งในสมัยนั้นได้นำสมุนไพรมาใช้ปรุงเป็นยา โดยหมอชีวกแพทย์ประจำพระองค์ขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าซึ่งต่อ มาได้รับการยกเป็นบรมครูแพทย์แผนโบราณ
ประวัติการใช้สมุนไพรในประเทศไทย
การใช้สมุนไพรในประเทศไทยนั้นมีปรากฏให้เห็นเด่นชัด คือตำรายาสมุนไพรต่างๆ ที่ถูกบันทึกไว้ถึงการนำสมุนไพรต่างๆมาปรุงเป็นตำรับยา ซึ่่งมีปรากฏให้เห็นทั่วทุกภาค ทั้งภาคเหนือ ตำรายามักปรากฏในคัมภีย์โบราณ หรือที่เรียกว่าปั๊บสา ซึ่งมีการเขียนตำรายาสมุนไพรไว้เป็นภาษาล้านนา บอกถึงการนำสมุนไพรมาปรุงเป็นยาและกล่าวไว้ถึงสรรพคุณต่างๆและวิธีใช้ไว้อย่างชัดเจน ซึ่งต่อมาหมอยาโบราณทางภาคเหนือมักจะสร้างเป็นผลิตภัณฑ์ยาไว้หลายอย่าง
ทางภาคกลางก็มีการบำทึกตำรายาสมุนไพรไว้ ในสมุดตำรายาโบราณ ซึ่งมักจะมีอยู่ที่วัด โดยพระในสมัยก่อนมักจะเป็นหมอยาไปด้วย โดยการนำตำรายาที่ได้มีการบันทึกสืบกันมา นำมาสร้างเป็นยาสมุนไพร เพื่อใช้เป็นยารักษาโรคให้กับญาติโยมที่มาขอพึ่งวัด ซึ่งในสมัยก่อนโรงพยาบาลนั้นอยู่ห่างไกลจากชุมชนและยังไม่มีเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ทันสมัยเหมือนสมัยนี้ ชาวบ้านเมื่อเจ็บป่วยจึงมักหันหน้าเข้าไปพึ่งพระที่ท่านเป็นหมอยา หรือหมอยาที่เป็นฆราวาส เพื่อให้รักษาโรค
โหรพา
บัวบก
ฟ้าทะลายโจร
ดีปลี
ข่า
ขิง
กระชาย
กระเพรา
กระเทียม
มะกรุด
มะรุม
พริก
พริกไทยดำ
สะระแหน่
ตะไคร้
ยี่หร่า
การนำสมุนไพรมาปรุงเป็นยานี้ ปรากฏให้เห็นทุกภาค มีหลักฐานปรากฏเป็นตำรายาสมุนไพรมากมาย
ตัวอย่างรายชื่อสมุนไพรไทย
ส้มป่อย-ฝัก ชื่อวิทยาศาสตร์ Acacia concinna (Willd.) DC. ชื่อวงศ์ Fabaceae
ส้มป่อย-ใบ ชื่อวิทยาศาสตร์ Acacia concinna (Willd.) DC. ชื่อวงศ์ Fabaceae
ว่านน้ำ ชื่อวิทยาศาสตร์ Acorus calamus L. ชื่อวงศ์ Acoraceae
มะตูม ชื่อวิทยาศาสตร์ Aegle marmelos (L.) Correa ชื่อวงศ์ Rutaceae
ปรู๋ ชื่อวิทยาศาสตร์ Alangium salviifolium (L. f.) Wangerin ชื่อวงศ์ Cornaceae
ชะเอม ชื่อวิทยาศาสตร์ Albizia myriophylla Benth. ชื่อวงศ์ Fabaceae
กระเทียม ชื่อวิทยาศาสตร์ Allium sativum L. ชื่อวงศ์ Alliaceae
กระดาด ชื่อวิทยาศาสตร์ Alocasia macrorrhizos (L.) G.Don ชื่อวงศ์ Araceae
ข่า ชื่อวิทยาศาสตร์ Alpinia galanga (L.) Willd. ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
กระวาน ชื่อวิทยาศาสตร์ Amomum testaceum Ridl. ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
ฟ้าทะลายโจร ชื่อวิทยาศาสตร์ Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees ชื่อวงศ์ Acanthaceae
เทียนตาตั๊กแตน ชื่อวิทยาศาสตร์ Anethum graveolens L. ชื่อวงศ์ Apiaceae / Umbelliferae
โกฐสอ ชื่อวิทยาศาสตร์ Angelica dahurica (Fisch. ex Hoffm.) Benth. & Hook.f. ex Franch ชื่อวงศ์ Apiaceae
โกฐเชียง ชื่อวิทยาศาสตร์ Angelica sinensis (Oliv.) Diels ชื่อวงศ์ Apiaceae
กฤษณา ชื่อวิทยาศาสตร์ Aquilaria crassna Pierre ex Lecomte ชื่อวงศ์ Thymelaeaceae
กฤษณา ชื่อวิทยาศาสตร์ Aquilaria malaccensis Lam. ชื่อวงศ์ Thymelaeaceae
ส้มกุ้งใหญ่ ชื่อวิทยาศาสตร์ Ardisia amherstiana A.DC. var. Amherstiana ชื่อวงศ์ Myrsinaceae
พิลังกาสา ชื่อวิทยาศาสตร์ Ardisia polycephala Wall. ex A.DC. ชื่อวงศ์ Primulaceae
หมาก ชื่อวิทยาศาสตร์ Areca catechu L. ชื่อวงศ์ Palmae
ไคร้เครือ ชื่อวิทยาศาสตร์ Aristolochia pierrei Lec. ชื่อวงศ์ Aristolochiaceae
โกฐจุฬาลัมพา ชื่อวิทยาศาสตร์ Artemisia annua L. ชื่อวงศ์ Asteraceae
ขนุน ชื่อวิทยาศาสตร์ Artocarpus heterophyllus Lam. ชื่อวงศ์ Moraceae
โกฐเขมา ชื่อวิทยาศาสตร์ Atractylodes lancea (Thunb.) DC. ชื่อวงศ์ Asteraceae
มะเฟือง ชื่อวิทยาศาสตร์ Averrhoa carambola L. ชื่อวงศ์ Oxalidaceae
สะเดาอินเดีย-ใบ ชื่อวิทยาศาสตร์ Azadirachta indica A.Juss. ชื่อวงศ์ Meliaceae
สะเดาอินเดีย-เปลือก ชื่อวิทยาศาสตร์ Azadirachta indica A.Juss. ชื่อวงศ์ Meliaceae
ตองแตก ชื่อวิทยาศาสตร์ Baliospermum salanifolium (Burm.) Suresh ชื่อวงศ์ Euphorbiaceae
สังกรณี ชื่อวิทยาศาสตร์ Barleria strigosa Willd. ชื่อวงศ์ Acanthaceae
น้ำมันระกำ ชื่อวิทยาศาสตร์ Betula lenta L. ชื่อวงศ์ Betulaceae
คำไทย ชื่อวิทยาศาสตร์ Bixa orellana L. ชื่อวงศ์ Bixaceae
กระชาย ชื่อวิทยาศาสตร์ Boesenbergia rotunda (L.) Mansf. ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
ตาล ชื่อวิทยาศาสตร์ Borassus flabellifer L. ชื่อวงศ์ Arecaceae
ราชดัด ชื่อวิทยาศาสตร์ Brucea javanica (L.) Merr. ชื่อวงศ์ Simaroubaceae
ทองกวาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Butea monosperma (Lam.) Taub. ชื่อวงศ์ Leguminosae
สวาด ชื่อวิทยาศาสตร์ Caesalpinia bonduc (L.) Roxb. ชื่อวงศ์ Leguminosae
กระดังงาไทย ชื่อวิทยาศาสตร์ Cananga odorata (Lam.) Hook.f. & Thomson ชื่อวงศ์ Annonaceae
ชิงชี่-ราก ชื่อวิทยาศาสตร์ Capparis micracantha DC. ชื่อวงศ์ Capparaceae
เฉียงพร้านางแอ ชื่อวิทยาศาสตร์ Carallia brachiata (Lour.) Merr. ชื่อวงศ์ Rhizophoraceae
คูน-ฝัก ชื่อวิทยาศาสตร์ Cassia fistula L. ชื่อวงศ์ Fabaceae
บัวบก ชื่อวิทยาศาสตร์ Centella asiatica (L.) Urb. ชื่อวงศ์ Umbelliferae
สาบเสือ ชื่อวิทยาศาสตร์ Chromolaena odorata (L.) R. M. King & H. Rob. ชื่อวงศ์ Compositae
การบูร (ธรรมชาติ) ชื่อวิทยาศาสตร์ Cinnamomum camphora (L.) J.Presl ชื่อวงศ์ Lauraceae
เทพทาโร ชื่อวิทยาศาสตร์ Cinnamomum parthenoxylon (Jack) Meisn. (Cinnamomum porrectum (Roxb.) Kosterm.) ชื่อวงศ์ Lauraceae
เพชรสังฆาต ชื่อวิทยาศาสตร์ Cissus quadrangularis L. ชื่อวงศ์ Vitaceae
มะกรูด ชื่อวิทยาศาสตร์ Citrus hystrix DC. ชื่อวงศ์ Rutaceae
หัสคุณเทศ ชื่อวิทยาศาสตร์ Clausena excavata Burm. f. ชื่อวงศ์ Rutaceae
ไม้เท้ายายม่อม-ราก ชื่อวิทยาศาสตร์ Clerodendrum indicum (L.) Kuntze ชื่อวงศ์ Lamiaceae
พญาปล้องทอง ชื่อวิทยาศาสตร์ Clinacanthus nutans (Burm.f) Lindau. ชื่อวงศ์ Acanthaceae
อัญชัญ ชื่อวิทยาศาสตร์ Clitoria ternatea L. ชื่อวงศ์ Leguminosae
สะแกนา ชื่อวิทยาศาสตร์ Combretum quadrangulare Kurz ชื่อวงศ์ Combretaceae
กุ่มบก ชื่อวิทยาศาสตร์ Crateva adansonii DC. ชื่อวงศ์ Capparaceae
กุ่มน้ำ ชื่อวิทยาศาสตร์ Crateva religiosa G. Forst. ชื่อวงศ์ Capparaceae
สลอด ชื่อวิทยาศาสตร์ Croton tiglium L. ชื่อวงศ์ Euphorbiaceae
ขมิ้น ชื่อวิทยาศาสตร์ Curcuma longa L. ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
ขมิ้นชัน ชื่อวิทยาศาสตร์ Curcuma longa L. ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
ขมิ้นอ้อย ชื่อวิทยาศาสตร์ Curcuma zedoaria (Chrism.) Roscoe ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
ตะไคร้ ชื่อวิทยาศาสตร์ Cymbopogon citratus (DC.) Stapf ชื่อวงศ์ Poaceae
แห้วหมู ชื่อวิทยาศาสตร์ Cyperus rotundus L. ชื่อวงศ์ Cyperaceae
สักขี ชื่อวิทยาศาสตร์ Dalbergia candenatensis (Dennst.) Prain ชื่อวงศ์ Leguminosae
ลำโพง ชื่อวิทยาศาสตร์ Datura metel L. ชื่อวงศ์ Solanaceae
กลอย ชื่อวิทยาศาสตร์ Dioscorea hispoda Dennst. ชื่อวงศ์ Dioscoreaceae
ลักจั่น ชื่อวิทยาศาสตร์ Dracaena cochinchinensis (Lour.) S.C.Chen ชื่อวงศ์ Dracaenaceae
กระทุงหมาบ้า ชื่อวิทยาศาสตร์ Dregea volubilis Benth. ชื่อวงศ์ Apocynaceae
พิมเสน (ธรรมชาติ) ชื่อวิทยาศาสตร์ Dryobalanops aromatica Gaertn. ชื่อวงศ์ Dipterocarpaceae
กะเม็ง ชื่อวิทยาศาสตร์ Eclipta prostrata (L.) L. ชื่อวงศ์ Compositae
โด่ไม้รู้ล้ม ชื่อวิทยาศาสตร์ Elephantopus scaber L. ชื่อวงศ์ Compositae
ลูกเอ็น ชื่อวิทยาศาสตร์ Elettaria cardamomum (L.) Maton ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
ส้มกุ้ง ชื่อวิทยาศาสตร์ Embelia ribes Burm.f. ชื่อวงศ์ Primulaceae
สะบ้าลิง ชื่อวิทยาศาสตร์ Entada glandulosa Pierre ex Gagnep. ชื่อวงศ์ Leguminosae
ทองหลางใบมน ชื่อวิทยาศาสตร์ Erythrina suberosa Roxb. ชื่อวงศ์ Fabaceae
ปลาไหลเผือก-ราก ชื่อวิทยาศาสตร์ Eurycoma longifolia Jack ชื่อวงศ์ Simaroubaceae
มะเดื่ออุทุมพร-ราก ชื่อวิทยาศาสตร์ Ficus racemosa L. ชื่อวงศ์ Moraceae
ตะขบป่า ชื่อวิทยาศาสตร์ Flacourtia indica (Burm. f.) Merr. ชื่อวงศ์ Salicaceae
มังคุด ชื่อวิทยาศาสตร์ Garcinia mangostana L. ชื่อวงศ์ Clusiaceae
น้ำมันระกำ ชื่อวิทยาศาสตร์ Gaultheria procumbens L. ชื่อวงศ์ Ericaceae
ดองดึง ชื่อวิทยาศาสตร์ Gloriosa superba L. ชื่อวงศ์ Colchicaceae
ชะเอมเทศ ชื่อวิทยาศาสตร์ Glycyrrhiza glabra L. ชื่อวงศ์ Leguminosae
ชะเอมจีน ชื่อวิทยาศาสตร์ Glycyrrhiza uralensis Fischer ชื่อวงศ์ Leguminosae
ฝ้ายแดง ชื่อวิทยาศาสตร์ Gossypium arboreum L. ชื่อวงศ์ Malvaceae
ฝ้าย ชื่อวิทยาศาสตร์ Gossypium herbaceum L. ชื่อวงศ์ Malvaceae
กระดอม ชื่อวิทยาศาสตร์ Gymnopetalum chinense (Lour.) Merr. ชื่อวงศ์ Cucurbitaceae
ขี้กาขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Gymnopetalum scabrum (Lour.) W.J. de Wild et Duyfjes. ชื่อวงศ์ Cucurbitaceae
คนทา-ราก ชื่อวิทยาศาสตร์ Harrisonia perforata (Blanco) Merr. ชื่อวงศ์ Simaroubaceae
กระเจี๊ยบแดง ชื่อวิทยาศาสตร์ Hibiscus sabdariffa L. ชื่อวงศ์ Malvaceae
พลูคาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Houttuynia cordata Thunb. ชื่อวงศ์
โกฐสอเทศ ชื่อวิทยาศาสตร์ Iris germanica L. ชื่อวงศ์ Iridaceae
มะลิ ชื่อวิทยาศาสตร์ Jasminum sambac (L.) Sol. ชื่อวงศ์ Oleaceae
ฝิ่นต้น ชื่อวิทยาศาสตร์ Jatropha multifida L. ชื่อวงศ์ Euphorbiaceae
เปราะบ้าน ชื่อวิทยาศาสตร์ Kaempferia galanga L. ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
อินทนิลน้ำ ชื่อวิทยาศาสตร์ Lagerstroemia speciosa (L.) Pers. ชื่อวงศ์ Lythraceae
ชำมะเลียง พุมเรียง ชื่อวิทยาศาสตร์ Lepisanthes fruticosa (Roxb.) Leenh. ชื่อวงศ์ Sapindaceae
โกฐหัวบัว ชื่อวิทยาศาสตร์ Ligusticum sinense Oliv.cv.chuanxiong ชื่อวงศ์ Apiaceae / Umbelliferae
แกแล ชื่อวิทยาศาสตร์ Maclura cochinchinensis (Lour.) Corner ชื่อวงศ์ Moraceae
จำปา ชื่อวิทยาศาสตร์ Magnolia champaca (L.) Baill. ex Pierre ชื่อวงศ์ Magnoliaceae
สารภี ชื่อวิทยาศาสตร์ Mammea siamensis (T. Anderson) Kosterm. ชื่อวงศ์ Calophyllaceae
มะม่วงป่า ชื่อวิทยาศาสตร์ Mangifera caloneura Kurz ชื่อวงศ์ Anacardiaceae
บุนนาค ชื่อวิทยาศาสตร์ Mesua ferrea L. ชื่อวงศ์ Calophyllaceae
พิกุล ชื่อวิทยาศาสตร์ Mimusops elengi L. ชื่อวงศ์ Sapotaceae
ขอนดอก ชื่อวิทยาศาสตร์ Mimusops elengi L. ชื่อวงศ์ Sapotaceae
กระทุ่มขี้หมู ชื่อวิทยาศาสตร์ Mitragyna diversifolia (Wall. ex G. Don) Havil ชื่อวงศ์ Rubiaceae
กระท่อม ชื่อวิทยาศาสตร์ Mitragyna speciosa (Korth.) Havil. ชื่อวงศ์ Rubiaceae
มะระขี้นก ชื่อวิทยาศาสตร์ Momordica charantia L. ชื่อวงศ์ Cucurbitaceae
ยอบ้าน ชื่อวิทยาศาสตร์ Morinda citrifolia L. (Morinda elliptica Ridl.) ชื่อวงศ์ Rubiaceae
ยอป่า ชื่อวิทยาศาสตร์ Morinda coreia Buch.-Ham. ชื่อวงศ์ Rubiaceae
มะรุม ชื่อวิทยาศาสตร์ Moringa oleifera Lam. ชื่อวงศ์ Moringaceae
จันทน์เทศ ชื่อวิทยาศาสตร์ Myristica fragrans Houtt. ชื่อวงศ์ Myristicaceae
โกฐชฎามังสี ชื่อวิทยาศาสตร์ Nardostachys grandiflora DC. ชื่อวงศ์ Valerianaceae
บัวหลวง-เกสร ชื่อวิทยาศาสตร์ Nelumbo nucifera Gaertn. ชื่อวงศ์ Nelumbonaceae
ผักกระเฉด ชื่อวิทยาศาสตร์ Neptunia oleracea Lour. ชื่อวงศ์ Fabaceae
กระเพรา-ใบ ชื่อวิทยาศาสตร์ Ocimum tenuiflorum L. ชื่อวงศ์ Lamiaceae
เพกา ชื่อวิทยาศาสตร์ Oroxylum indicum (L.) Kurz ชื่อวงศ์ Bignoniaceae
มะขามป้อม ชื่อวิทยาศาสตร์ Phyllanthus emblica L. ชื่อวงศ์ Euphorbiaceae
โกฐก้านพร้าว ชื่อวิทยาศาสตร์ Picrorhiza kurrooa Royle & Benth. ชื่อวงศ์ Scrophulariaceae
พลู ชื่อวิทยาศาสตร์ Piper betle L. ชื่อวงศ์ Piperaceae
สะค้าน ชื่อวิทยาศาสตร์ Piper interruptum Opiz ชื่อวงศ์ Piperaceae
พริกไทย ชื่อวิทยาศาสตร์ Piper nigrum L. ชื่อวงศ์ Piperaceae
สะค้าน ชื่อวิทยาศาสตร์ Piper pendulispicum C. DC. ชื่อวงศ์ Piperaceae
ดีปลี ชื่อวิทยาศาสตร์ Piper retrofractum Vahl. ชื่อวงศ์ Piperaceae
โกฐกักกรา ชื่อวิทยาศาสตร์ Pistachia chinensis Bungesubsp. integerrima (Stewart ex Brandis) Rech.f. ชื่อวงศ์ Pistachiaceae
เทียนเกล็ดหอย ชื่อวิทยาศาสตร์ Plantago ovata Forssk. ชื่อวงศ์ Plantaginaceae
ขลู่ ชื่อวิทยาศาสตร์ Pluchea indica (L.) Less. ชื่อวงศ์ Asteraceae
เจตมูลเพลิงแดง ชื่อวิทยาศาสตร์ Plumbago indica L. ชื่อวงศ์ Plumbaginaceae
เจตมูลเพลิงขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Plumbago zeylanica L. ชื่อวงศ์ Plumbaginaceae
พิมเสนต้น ชื่อวิทยาศาสตร์ Pogostemon cablin (Blanco) Benth ชื่อวงศ์ Lamiaceae
จันทน์แดง ชื่อวิทยาศาสตร์ Pterocarpus santalinus L.f. ชื่อวงศ์ Leguminosae
กวาวเครือขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Pueraria candollei var. mirifica (Airy Shaw & Suvat.) Niyomdham ชื่อวงศ์ Fabaceae
ทับทิม-เปลือกผล ชื่อวิทยาศาสตร์ Punica granatum L. ชื่อวงศ์ Punicaceae
ประคำไก่ ชื่อวิทยาศาสตร์ Putranjiva roxburghii Wall. ชื่อวงศ์ Putranjivaceae
ระย่อมหลวง ชื่อวิทยาศาสตร์ Rauvolfia cambodiana Pierre ex Pitard. ชื่อวงศ์ Apocynaceae
ระย่อม ชื่อวิทยาศาสตร์ Rauvolfia serpentina (L.) Benth. ex Kurz ชื่อวงศ์ Apocynaceae
โกฐขี้แมว ชื่อวิทยาศาสตร์ Rehmannia glutinosa (Gaertn.) Libosch. ex Fisch. & C.A.Mey. ชื่อวงศ์ Scrophulariaceae
โกฐน้ำเต้า ชื่อวิทยาศาสตร์ Rheum officinale Baill. ชื่อวงศ์ Polygonaceae
ทองพันชั่ง ชื่อวิทยาศาสตร์ Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz ชื่อวงศ์ Acanthaceae
จันทน์ขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Santalum album L. ชื่อวงศ์ Santalaceae
โกฐกระดูก ชื่อวิทยาศาสตร์ Saussurea lappa C.B.Clarke ชื่อวงศ์ Asteraceae
ชุมเห็ดเทศ ชื่อวิทยาศาสตร์ Senna alata (L.) Roxb. ชื่อวงศ์ Leguminosae
หญ้าขัด ชื่อวิทยาศาสตร์ Sida rhombifolia L.subsp. rhombifolia ชื่อวงศ์ Malvaceae
มะอึก ชื่อวิทยาศาสตร์ Solanum stramonifolium Jacq. ชื่อวงศ์ Solanaceae
มะแว้งเครือ ชื่อวิทยาศาสตร์ Solanum trilobatum L. ชื่อวงศ์ Solanaceae
ตูมกาขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Strychnos nux-blanda A.W. Hill ชื่อวงศ์ Loganiaceae
โกฐกะกลิ้ง ชื่อวิทยาศาสตร์ Strychnos nux-vomica L. ชื่อวงศ์ Strychnaceae
กำยาน ชื่อวิทยาศาสตร์ Styrax tonkinensis (Pierre) Craib ex Hartwick ชื่อวงศ์ Styracaceae
ขันทองพยาบาท ชื่อวิทยาศาสตร์ Suregada multiflora (A.Juss) Baill. ชื่อวงศ์ Euphorbiaceae
กานพลู ชื่อวิทยาศาสตร์ Syzygium aromaticum (L.) Merr. & L.M. Perry ชื่อวงศ์ Myrtaceae
หว้า ชื่อวิทยาศาสตร์ Syzygium cumini (L.) Skeels ชื่อวงศ์ Myrtaceae
มะขามเปียก ชื่อวิทยาศาสตร์ Tamarindus indica L. ชื่อวงศ์ Fabaceae
ตะลุมพุก ชื่อวิทยาศาสตร์ Tamilnadia uliginosa (Retz.) Tirveng. & Sastre ชื่อวงศ์ Rubiaceae
ตานหม่อน ชื่อวิทยาศาสตร์ Tarlmounia elliptica (DC.) “H.Rob., S.C.Keeley, Skvarla & R.Chan” ชื่อวงศ์ Asteraceae
สมอพิเภก ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb. ชื่อวงศ์
โกฐพุงปลา ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminalia chebula Retz. ชื่อวงศ์ Combretaceae
สมอไทย ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminalia chebula Retz. var. chebula ชื่อวงศ์ Combretaceae
ขี้อ้าย ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminalia nigrovenulosa Pierre ex Laness. (Terminalia triptera Stapf ) ชื่อวงศ์ Combretaceae
รางจืด ชื่อวิทยาศาสตร์ Thunbergia laurifolia Lindl. ชื่อวงศ์ Acanthaceae
ย่านาง-ราก ชื่อวิทยาศาสตร์ Tiliacora triandra Diels ชื่อวงศ์ Menispermaceae
ชิงช้าชาลี ชื่อวิทยาศาสตร์ Tinospora baenzingeri Forman ชื่อวงศ์ Menispermaceae
บอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร์ Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook.f. & Thomson ชื่อวงศ์ Menispermaceae
เทียนเยาวพาณี ชื่อวิทยาศาสตร์ Trachyspermum ammi (L.) Sprague ชื่อวงศ์ Apiaceae
กระจับ ชื่อวิทยาศาสตร์ Trapa natans L. ชื่อวงศ์ Lythraceae
ขี้กาแดง ชื่อวิทยาศาสตร์ Trichosanthes tricuspidata Lour. ชื่อวงศ์ Cucurbitaceae
โลดทะนง ชื่อวิทยาศาสตร์ Trigonostemon reidioides (Kurz) Craib ชื่อวงศ์ Euphorbiaceae
อุตพิด ชื่อวิทยาศาสตร์ Typhonium trilobatum (L.) Schott ชื่อวงศ์ Araceae
คนทีสอฃ ชื่อวิทยาศาสตร์ Vitex trifolia L. ชื่อวงศ์ Lamiaceae
โมกมัน ชื่อวิทยาศาสตร์ Wrightia arborea (Dennst.) Mabb. ชื่อวงศ์ Apocynaceae
ตะบูนขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Xylocarpus granatum J. Koenig ชื่อวงศ์ Meliaceae
ตะบูนดำ ชื่อวิทยาศาสตร์ Xylocarpus moluccensis (Lam.) M. Roem. ชื่อวงศ์ Meliaceae
ไพล ชื่อวิทยาศาสตร์ Zingiber montanum (J. Koenig) Link ex A. Dietr. ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
ขิง ชื่อวิทยาศาสตร์ Zingiber officinale Rosc. ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
กะทือ ชื่อวิทยาศาสตร์ Zingiber zerumbet Roscoe ex (L.) Sm. ชื่อวงศ์
ดูข้อมูลสมุนไพรไทย และรายละเอียด สรรพคุณทางยาของสมุนไพรได้ที่เว็บไซต์ :
https://www.longlifehealthy.com/samoonprithai/
ในปัจจุบันแม้ว่าเทคโนโนโลยีทางด้านวิทยาศาสตร์ได้เจริญก้าวหน้า ได้มีการสร้างยาวิทยาศาสตร์ขึ้นพร้อมกับความรู้ทางด้านการแพทย์แผนปัจุบันได้พัฒนาไปมาก แต่มีการวิจัยพบว่าการสมุนไพรที่มีอยู่มากมายนั้นมีคุณประโยชน์เอนกอนันต์และบางอย่างหรือหลายอย่างมีประโยชน์ในด้านการรักษาโรค เทียบเท่ายาแผนปัจจุบัน หรือการบำรุงร่างกายดีกว่ายาแผนปัจจุบันเสียอีก หลายองค์กรที่เกี่ยวข้องจึงได้นำสมุนไพรมาค้นคว้าและสร้างมาตรฐาน จนสามารถสร้างเป็นผลิตภัณฑ์ยาสมุนไพรสูตรต่างๆที่ได้รับการพิสูจน์แล้วว่ามีสรรพคุณในด้านต่างๆได้เป็นอย่างดี แม้แต่โรงพยาบาลในปัจจุบันก็ได้นำยาสมุนไพรมาจ่ายควบคู่กับยาแผนปัจจุบัน โดยการดูแลของแพทย์ทางเลือก